حق شهید از دیدگاه استاد مرتضی مطهری
تمام كسانى كه به بشريت به نحوى خدمت كرده‌اند، حقى به بشريت دارند، از هر راه:از راه علم، از راه فلسفه و انديشه، از راه صنعت، از راه اختراع و كتشافات، از راه اخلاق و حكمت عملى، ولى هيچ كس حقى به اندازۀ حق شهدا بر بشريت ندارد و به همين جهت هم عكس‌العمل احساس‌آميز انسانها و ابراز عواطف خالصانۀ آنها دربارۀ شهدا بيش از ساير گروه‌هاست.
چرا و به چه دليل حق شهدا از حق ساير خدمتگزاران بيشتر و عظيم‌تر است؟
البته دليل دارد: همۀ گروههاى خدمتگزار ديگر مديون شهدا هستند، ولى شهدا مديون آنها نيستند يا كمتر مديون آنها هستند؛ عالِم در علم خود و فيلسوف در فلسفۀ خود و مخترع در اختراع خود و معلم اخلاق در تعليمات اخلاقى خود نيازمند محيطى مساعد و آزادند تا خدمت خود را انجام دهند ولى شهيد آن كسى است كه با فداكارى و از خودگذشتگى خود و با سوختن و خاكستر شدن خود محيط را براى ديگران مساعد مى‌كند.
مثَل شهيد مثَل شمع است كه خدمتش از نوع سوخته شدن و فانى شدن و پرتو افكندن است، تا ديگران در اين پرتو كه به بهاى نيستى او تمام شده بنشينند و آسايش بيابند و كار خويش را انجام دهند. آرى، شهدا شمع محفل بشريت‌اند؛ سوختند و محفل بشريت را روشن كردند.
اگر اين محفل تاريك مى‌ماند هيچ دستگاهى نمى‌توانست كار خود را آغاز كند يا ادامه بدهد.داستان شهيد و غير شهيد داستان همان شمع و شاهد است كه پروين به نظم آورده است:
شاهدى گفت به شمعى كامشب | در و ديـــــوار مـــــزيّـــــن كــــردم |
ديـشـب از شـوق نـخـفـتـم يك دم | دوخــتــم جــامــه و بـر تـن كـردم |
كـس نـدانـسـت چـه سـحـرآمـيزى | بــه پــرنــد از نــخ و سـوزن كـردم |
صــفـحـۀ كـارگـه از سـوسـن و گـل | به خوشى چون صف گلشن كردم |
تــو بــه گــرد هــنــر مــن نــرسـى | زان كـه مـن بـذل سـر و تـن كردم |
شـمـع خـنـديـد كـه بس تيره شدم | تــا ز تــاريــكــيــت ايــمــن كــردم |
پــى پــيــونــد گــهـرهـاى تـو بـس | گـــهـــر اشــك بــه دامــن كــردم |
گــريــه‌هــا كـردم و چـون ابـر بـهـار | خـدمـت آن گـل و سـوسـن كـردم |
خـوشـم از سـوخـتن خويش از آنك | سـوخـتـم، بـزم تـو روشـن كـردم |
گــرچــه يــك روزن امــيــد نــمــانـد | جـــلـــوه‌هــا بــر در و روزن كــردم |
تـــا فـــروزنـــده شــود زيــب و زرت | جـــان ز روى و دل از آهــن كــردم |
خـرمـن عـمـر مـن ار سـوخـته شد | حــاصـل شـوق تـو خـرمـن كـردم |
كــارهــايــى كـه شـمـردى بـر مـن | تــو نــكـردى، هـمـه را مـن كـردم |
انسان كه در روز در پرتو خورشيد تلاش مى‌كند و يا شب در پرتو چراغ يا شمع كارى انجام مى‌دهد، به همه چيز توجه دارد جز به آنچه پرتوافشانى مى‌كند كه اگر پرتوافشانى او نبود همۀ حركتها متوقف و همۀ جنب‌وجوش‌ها راكد مى‌شد.
شهدا پرتوافشانان و شمعهاى فروزندۀ اجتماع‌اند كه اگر پرتوافشانى آنها در ظلمات استبدادها و استعبادها نبود بشر ره به جايى نمى‌برد.
قرآن كريم تعبير لطيفى دارد دربارۀ رسول اكرم كه او را «سراج منير» (چراغ نورافشان) مى‌خواند. در اين تعبير مفهوم ظلمت‌زدايى كه توأم با سوختن و روشن كردن است گنجانيده شده است. مى‌فرمايد:
يٰا أَيُّهَا اَلنَّبِيُّ إِنّٰا أَرْسَلْنٰاكَ شٰاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
اى پيامبر، تو را فرستاديم گواه و نويددهنده و بيم‌رساننده و دعوت‌كنندۀ به حق با اذن حق و چراغى نورافشان.
مولوى با اشاره به آيۀ كريمۀ
خــوانــد مــزّمّــل نـبـى را زيـن سـبـب | كـه بـرون آى از گليم اى بو الهرب |
هـيـن قُـم اللّيل كه شمعى اى همام | شـمـع، دائـم شـب بـود اندر قيام |
بى فروغت روز روشن هم شب است | بى‌پناهت، شير اسير ارنب است |
نــى تــو گـفـتـى قـائـد اعـمـى بـه راه | صـــد ثــواب و اجــر يــابــد از الــه |
هــركــه او چــل گــام كـورى را كـشـد | گــشــت آمــرزيــده و يـابـد رشَـد |
هــيـن بـكـش تـو زيـن جـهـان بـى‌قـرار | جـوق كـوران را قـطـار انـدر قـطـار |
استاد مرتضی مطهری
کتاب قیام و انقلاب مهدی علیه السلام
تهیه کننده : سعید اعتماد مقدم
توجه :
اساسا تمامی مطالبی که در این سایت مشاهده می شود جلوه ای و مظهری از مرگ اندیشی و یاد مرگ و مرگ آگاهی است و پرداختن به این مطالب و مباحث از باب ارتباطش با مرگ و تئوری مرگ اندیشی و مرگ آگاهی است اگرچه ظاهرا برخی مطالب سایت مستقیما به مباحث مرگ اندیشی نمی پردازد اما و هزار اما که تمامی این مباحث شانی از شئون مرگ اندیشی و مرگ آگاهی و یاد مرگ می توانند باشند .مرگ اندیشی به معنای فرایند تعمق و اندیشه درباره مرگ است. وقتی به این موضوع می‌اندیشیم، به یاد می‌آوریم که زندگی محدود و گذراست؛ بنابراین، وقتی درباره پایان حتمی زندگی تفکر می‌کنیم، فرصتی برای بازنگری ارزش‌ها، اهداف و نحوه استفاده از زمان به دست می‌آید. این تفکر می‌تواند انگیزه‌ای برای زندگی معنادارتر و اصیل‌تر فراهم کند.مرگ آگاهی حالتی مداوم از حضور مرگ در ذهن و قلب است؛ یعنی فرد در هر لحظه از این واقعیت آگاه است که مرگ جزء جدایی‌ناپذیر موجودیت اوست. این آگاهی باعث می‌شود تا انتخاب‌ها و رفتارها به گونه‌ای شکل بگیرند که زمان هر لحظه بیشتر ارزشمند شود. به نوعی، مرگ آگاهی مانند چراغی است که همیشه روشن است و به ما یادآور می‌شود که زندگی پر از فرصت‌های ناب و معنوی است؛ چرا که هرگز نمی‌دانیم چه زمانی آخرین لحظه‌مان فرا خواهد رسید.اگر از گورستان از قبر از مرگ از وصیت از انواع سوگواری و مراسم به خاک سپاری و حتی اتانازی و خود کشی و جنگ و جنایت و غیره می گوییم تماما در خدمت مرگ اندیشی و مرگ آگاهی است .گویی که مرگ اندیشی تفکر و اندیشیدن به مرگ است و درک این نکته که ما آدمیان موجودات میرایی هستیم و دمادم بر این گزاره های مرگ اندیشانه باید بیافزاییم و آن را به سمت وسوی مرگ آگاهی نزدیک کنیم !مرگ آگاهی بدین معناست که من می دانم که می میرم و به مرگ هرلحظه فکرمی کنم اما این آگاهی های گزاره ای و دیتاگونه و اطلاعات در خصوص مرگ در وجود من رسوخ کرده است در بودن من و درنحوه ی زیست من اثر گذاشته است و من آنگونه زندگی می کنم که به میرایی خود باور دارم و این باور به امری وجودی و اگزیستانس مبدل شده است و زندگی مرا تحت الشعاع قرارداده .تفاوت عمده ی میان مرگ اندیشی و مرگ آگاهی را می توان به دانستن و سپس تبدیل این دانستن به نحوه ی زیستن و وجود و بودن تعبیر نمود. مرگ اندیشی دانستن است و مرگ آگاهی شکلی از زیستن و بودن است . زیستنی و بودنی که در آن آدمی درتمامی کنش گری ذهنی وعملی خود میرا بودن را به نمایش می گذارد.در این سایت البته تفاوت بارزی میان مرگ اندیشی و مرگ آگاهی وجود ندارد و عمدتا منظور از مرگ اندیشی همان مرگ آگاهی است و ...!
مدیر سایت : سعید اعتماد مقدم
