مرگ اندیشی در سنت اسلامی و روانشناسی وجودی

چکیده ی مرگ اندیشی در سنت اسلامی و روانشناسی وجودی 

مرگ‌انديشی يعنی «آگاهي و تأملِ آگاهانه بر پايان ناگزير حیات» و درکِ پيامدهای آن برای زندگی روزمره. این مفهوم دو ريشه اصلی دارد:

1. مرگ‌انديشی در سنت اسلامی  
   در متون عرفانی و اخلاقی اسلام، تذکّر مرگ (ذكر موت) پايهٔ مهمی در تزکیهٔ نفس و آمادگی برای آخرت است. سخن عارفان و بزرگان علم اخلاق اين است که کسی که مرتب به پایان زندگی خويش بیندیشد، از غفلت نجات يافته و به سوی خدا حرکت می‌کند. مانند آنچه در رساله‌های عرفانی نقل می‌شود که مرگ‌انديشی نه تنها ریا را می‌زداید، بلکه دل را به مقصد واقعی–لقای حق–متوجه می‌سازد.

2. مرگ‌انديشی در روان‌شناسی وجودی  
   از ديدگاه روان‌شناسی مدرن (به‌ويژه در مکتب‌های وجودی) مرگ‌انديشی به معناي رویارویی با اضطراب مرگ (death anxiety) و پذيرش فانی بودن است. اين مواجهه، به باور روان‌درمانگران، اساس پيدايش معنا در زندگی است: وقتی فرد می‌داند که زندگی محدود است، هدف‌گذاری‌اش معنادارتر شده و ارزش هر لحظه افزون می‌گردد.

آثار عملی مرگ‌انديشی در زندگی فردی:  
 رهايي از تعلقات بی‌ثمر: خواهيم ديد سبکبارتر شده و آرزوهای زودگذر رنگ می‌بازد.  
 اولويت‌بندی الهی: می‌فهميم چه رفتاری ما را به خدا نزديک می‌کند و چه لغزشی ما را دور می‌سازد.  
 توليد معنا و انگیزه: هر کار خوب جدی‌تر گرفته می‌شود چون می‌دانيم فرصت محدود است.  
کاهش اضطراب بی‌معنا: paradoxically، پذيرش مرگ اضطراب را به اضطرار سازنده تبديل می‌کند.

تهیه کننده : سعید اعتماد مقدم