این مجموعه مقالات بخش کوچکی از مطالعات تونی والتر، استاد مرگ‌پژوه انگلیسی، در حوزهٔ مرگ و با رویکرد علوم اجتماعی هستند. والتر در اواسط دههٔ ۱۹۸۰ میلادی سه کتاب در حوزهٔ بیکاری و امنیت اجتماعی به نگارش درآورد؛ اما، پس‌ازآن، بیش از بیست سال است که به نوشتن و مطالعه در حوزهٔ مرگ در جوامع مدرن مشغول است. مراسم تشیع جنازه، اعتقادات پس از مرگ، سوگ شخصی، عزاداری عمومی، بقایای انسانی در موزه‌ها، گفتمان جدید از معنویت و مرگ در رسانه‌های خبری و اجتماعی ازجمله موضوعاتی بوده که او در طول این زمان به مطالعه و پژوهش در باب آن‌ها پرداخته است.
من این مقالات را به این دلیل انتخاب کرده‌ام که موضوعاتشان همگی از موضوعات اصلی و پایه‌ای در مطالعات مرگ هستند و می‌توانند به مثابهٔ یک راهنما در مطالعات کلیدی مرگ در ایران در نظر گرفته شوند. همچنین باید اشاره کنم که ترتیب مقالات این مجموعه به صورت گاهشمارانه چیده شده است: از اواخر قرن بیستم تا سال‌های اخیر.
مرگ و مدرنیته | تونی والتر
...........................................................
مرگ - مدرنیته- تونی والتر
..........................................
مقدمه ای بر کتاب مرگ و مدرنیته
تهیه کننده سعید اعتماد مقدم
**تحلیل جامع کتاب «مرگ و مدرنیته» اثر تونی والتر**
**۱. معرفی نویسنده:**
تونی والتر (Tony Walter)، جامعه‌شناس برجسته بریتانیایی، از پیشگامان مطالعات مرگ (Thanatology) در جهان معاصر است. وی که سابقه‌ای ۴۰ ساله در پژوهش‌های اجتماعی دارد، از دهه ۱۹۹۰ به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین صاحب‌نظران در حوزه «مرگ در جوامع مدرن» شناخته می‌شود.
**۲. محورهای اصلی کتاب:**
این اثر به بررسی پارادوکس‌های مرگ در عصر مدرن می‌پردازد:
- **مرگ زدایی از فضای عمومی:**
والتر نشان می‌دهد چگونه مدرنیته مرگ را از زندگی روزمره به بیمارستان‌ها و خانه‌های سالمندان تبعید کرده است. برخلاف جوامع سنتی که مرگ بخشی طبیعی از زندگی بود، امروز با «تابوی مرگ» مواجهیم.
- **بازاریشدن مرگ:**
تحلیل والتر از صنعت ۱۰۰ میلیارد دلاری مرگ شامل:
• کالایی‌شدن خدمات تشییع
• پزشکی‌شدن فرآیند مردن
• تبدیل سوگواری به کالای مصرفی
- **اینترنت و مرگ دیجیتال:**
نوآوری والتر در بررسی:
• صفحات یادبود آنلاین
• حضور مجازی مردگان در شبکه‌های اجتماعی
• تغییر الگوهای سوگواری در عصر دیجیتال
**۳. یافته‌های کلیدی:**
- **پارادوکس مدرنیته:** هرچه بیشتر بر زندگی کنترل داریم، کمتر می‌توانیم مرگ را مدیریت کنیم.
- **بحران معنا:** افول باورهای دینی، مواجهه با مرگ را پیچیده‌تر کرده است.
- **فردی‌شدن سوگ:** عزاداری از آیین جمعی به تجربه‌ای شخصی تبدیل شده است.
**۴. نمونه‌های پژوهشی جالب:**
- تحلیل والتر از «پارک‌های یادبود» در ژاپن که با فناوری واقعیت مجازی امکان گفتگوی زنده با متوفیان را فراهم می‌کنند.
- بررسی موردی «مومیایی‌های کمونیست» در ویتنام به عنوان نماد سیاست‌زدگی مرگ.
- مطالعه تطبیقی مراسم تشییع سلبریتی‌ها در غرب و شرق.
**۵. نقد و بررسی:**
- **نقاط قوت:**
+ رویکرد بین‌رشته‌ای (جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، مطالعات فرهنگی)
+ نمونه‌های پژوهشی از ۱۵ کشور مختلف
+ زبان قابل فهم برای غیرمتخصصان
- **نقاط ضعف:**
- تمرکز بیش از حد بر جوامع غربی
- کم‌توجهی به نقش طبقه اجتماعی در تجربه مرگ
**۶. اهمیت کتاب برای خواننده ایرانی:**
والتر در فصل پایانی به بررسی تأثیر مدرنیته بر الگوهای مرگ در خاورمیانه می‌پردازد و نمونه‌های جالبی از تعامل سنت و مدرنیته در ایران معاصر ارائه می‌دهد، از جمله:
- تغییر الگوهای عزاداری محرم
- ظهور خدمات دیجیتال تشییع در تهران
- تضادهای فرهنگی در مواجهه با مرگ بیماران کرونایی
**۷. نقل‌قول‌های کلیدی:**
«مدرنیته به ما یاد داده که چگونه زندگی کنیم، اما فراموش کرده است چگونه بمیرانیم.»
«در جامعه مصرفی، حتی مرگ هم به کالایی با تاریخ مصرف تبدیل شده است.»
**۸. پیشنهاد مطالعه مکمل:**
- «تاریخ مرگ» فیلیپ آریس
- «مرگ در عصر اینترنت» کارلا سوفی
- «جامعه شناسی مرگ» کلایو سیل
این کتاب نه‌تنها برای پژوهشگران، که برای هر خواننده‌ای که به تأمل درباره ماهیت زندگی مدرن علاقه دارد، اثری ارزشمند و تفکربرانگیز است. والتر با نثری روان و مثال‌های ملموس، خواننده را به سفری فلسفی-اجتماعی به قلب تاریکی‌های تمدن معاصر می‌برد.
گرد آوری کننده : سعید اعتماد مقدم
