مراسم سوگواری در ژاپن
**مراسم سوگواری در ژاپن: سنت‌ها، آیین‌ها و فلسفهٔ پشت آن**
مراسم سوگواری در ژاپن ترکیبی از آیین‌های بودایی، شینتوئیستی و عناصر فرهنگی مدرن است. این مراسم نه تنها برای ادای احترام به متوفی، بلکه برای آرامش بازماندگان و تسهیل گذار روح به دنیای پس از مرگ طراحی شده‌اند. در ادامه، جزئیات کامل این مراسم را بررسی می‌کنیم:
---
**۱. مراحل اصلی سوگواری در ژاپن**
**الف) مراحل فوری پس از مرگ (قبل از تشییع جنازه)**
- **شست‌وشوی بدن (湯灌, Yukkan):**
بدن متوفی توسط خانواده یا متخصصان (معمولاً از مؤسسات تشییع جنازه) با آب گرم و الکل تمیز می‌شود. این کار نماد پاکسازی روح و بدن برای سفر به دنیای دیگر است.
- گاهی یک سکه در دهان متوفی قرار می‌گیرد تا هزینهٔ عبور از رودخانهٔ «سانزو» (رودخانهٔ مرگ در افسانه‌های بودایی) پرداخت شود.
- **پوشاندن کفن (死装束, Shini-shōzoku):**
متوفی در لباس سفید (نماد پاکی) یا لباس رسمی سیاه می‌پوشد. در آیین بودایی، گاهی از کفن مخصوص با نوشته‌های مقدس استفاده می‌شود.
- **چیدمان مقدماتی (枕飾り, Makura-kazari):**
جسد در خانه یا معبد روی یک سکوی چوبی قرار می‌گیرد و با گل‌های سفید (معمولاً گل داودی، نماد مرگ)، شمع، و یک مذبح کوچک احاطه می‌شود. یک شمشیر کوچک یا آیینه (نماد شینتو) نیز ممکن است اضافه شود.
---
**ب) مراسم تشییع (お通夜, Otsuya) و خاکسپاری (葬式, Sōshiki)**
- **شب بیداری (Otsuya):**
یک شب قبل از خاکسپاری، خانواده و دوستان دور هم جمع می‌شوند تا برای متوفی دعا کنند. این مراسم شامل:
- خواندن سوتراهای بودایی توسط راهب.
- تقدیم بخور (اسانس) و گل به مذبح.
- نوشتن نام متوفی روی لوحه‌ای چوبی (位牌, Ihai) که بعداً در خانه نگهداری می‌شود.
- **مراسم خاکسپاری (Sōshiki):**
- جسد در یک تابوت چوبی ساده قرار می‌گیرد و شرکت‌کنندگان با گذاشتن گل یا یادداشت‌های شخصی در تابوت، آخرین وداع را انجام می‌دهند.
- در پایان، تابوت به سمت محل سوزاندن (火葬場, Kasōba) برده می‌شود. **سوزاندن جسد (火葬, Kasō)** در ژاپن تقریباً جهانی است (نرخ سوزاندن: ۹۹٫۹٪).
---
**ج) پس از خاکسپاری**
- **جمع‌آوری استخوان‌ها (骨上げ, Hone-age):**
پس از سوزاندن (که حدود ۱-۲ ساعت طول می‌کشد)، خانواده با چوب‌های مخصوص، استخوان‌های باقی‌مانده را از خاکستر جدا می‌کنند و به ترتیب از پا تا سر در یک ظرف سفالی می‌گذارند (این کار نماد بازسازی بدن برای زندگی پس از مرگ است).
- **دفن خاکستر (埋葬, Maisō):**
خاکسترها معمولاً در قبر خانوادگی (墓, Haka) دفن می‌شوند. این قبرها اغلب در معابد بودایی قرار دارند و شامل یک سنگ قبر با نام خانواده و یک محفظه برای خاکستر است.
---
**۲. آیین‌های یادبود پس از مرگ**
- **مراسم ۴۹ روزه (四十九日, Shijūkunichi):**
طبق باور بودایی، روح تا ۴۹ روز پس از مرگ در حال گذار است. در روز ۴۹م، خانواده با راهب دعا می‌کنند تا روح به آرامش برسد. پس از این تاریخ، عزاداری رسمی پایان می‌یابد.
- **سالگردها (命日, Meinichi):**
- **اولین سالگرد (一周忌, Isshūki):** مهم‌ترین مراسم یادبود.
- **مراسم سالانه (年忌, Nenki):** در سال‌های ۳، ۷، ۱۳، و غیره برگزار می‌شود.
- **جشن اوبون (お盆, Obon):**
یک جشن سالانه در تابستان که طی آن اعتقاد بر این است که ارواح ancestors به خانه بازمی‌گردند. خانواده‌ها قبرها را تمیز می‌کنند و فانوس‌ها را برای راهنمایی ارواح روشن می‌کنند.
---
**۳. نمادها و آیین‌های فرهنگی**
- **گل داودی (菊, Kiku):** نماد مرگ و عزاداری.
- **رنگ‌ها:**
- **مشکی (喪服, Mofuku):** رنگ اصلی عزاداری.
- **سفید:** نماد پاکی و گذار.
- **هدایای نقدی (香典, Kōden):** مبلغی پول در پاکت‌های مخصوص به خانوادهٔ داغدیده تقدیم می‌شود.
---
**۴. تغییرات مدرن**
- **مراسم مجازی:** به دلیل مشغله‌های شهری، برخی خانواده‌ها از خدمات آنلاین برای برگزاری مراسم استفاده می‌کنند.
- **قبرهای جنگلی (樹木葬, Jumokusō):** یک روش زیست‌محورانه که در آن خاکسترها زیر درختان دفن می‌شوند.
---
**۵. فلسفهٔ پشت آیین‌ها**
سوگواری ژاپنی بر سه اصل استوار است:
۱. **احترام به ancestors (اجداد)** در شینتو و بودیسم.
۲. **هماهنگی (和, Wa):** حفظ آرامش جمعی حتی در غم.
۳. **گذار روح (成仏, Jōbutsu):** کمک به متوفی برای رسیدن به «بودیستوا» (حالت روشنگری).
این مراسم نه تنها برای متوفی، بلکه برای بازماندگان به عنوان فرآیندی درمان‌گرا طراحی شده‌اند.
توجه :
اساسا تمامی مطالبی که در این سایت مشاهده می شود جلوه ای و مظهری از مرگ اندیشی و یاد مرگ و مرگ آگاهی است و پرداختن به این مطالب و مباحث از باب ارتباطش با مرگ و تئوری مرگ اندیشی و مرگ آگاهی است اگرچه ظاهرا برخی مطالب سایت مستقیما به مباحث مرگ اندیشی نمی پردازد اما و هزار اما که تمامی این مباحث شانی از شئون مرگ اندیشی و مرگ آگاهی و یاد مرگ می توانند باشند .
مرگ اندیشی به معنای فرایند تعمق و اندیشه درباره مرگ است. وقتی به این موضوع می‌اندیشیم، به یاد می‌آوریم که زندگی محدود و گذراست؛ بنابراین، وقتی درباره پایان حتمی زندگی تفکر می‌کنیم، فرصتی برای بازنگری ارزش‌ها، اهداف و نحوه استفاده از زمان به دست می‌آید. این تفکر می‌تواند انگیزه‌ای برای زندگی معنادارتر و اصیل‌تر فراهم کند.
مرگ آگاهی حالتی مداوم از حضور مرگ در ذهن و قلب است؛ یعنی فرد در هر لحظه از این واقعیت آگاه است که مرگ جزء جدایی‌ناپذیر موجودیت اوست. این آگاهی باعث می‌شود تا انتخاب‌ها و رفتارها به گونه‌ای شکل بگیرند که زمان هر لحظه بیشتر ارزشمند شود. به نوعی، مرگ آگاهی مانند چراغی است که همیشه روشن است و به ما یادآور می‌شود که زندگی پر از فرصت‌های ناب و معنوی است؛ چرا که هرگز نمی‌دانیم چه زمانی آخرین لحظه‌مان فرا خواهد رسید.
اگر از گورستان از قبر از مرگ از وصیت از انواع سوگواری و مراسم به خاک سپاری و حتی اتانازی و خود کشی و جنگ و جنایت و غیره می گوییم تماما در خدمت مرگ اندیشی و مرگ آگاهی است .
گویی که مرگ اندیشی تفکر و اندیشیدن به مرگ است و درک این نکته که ما آدمیان موجودات میرایی هستیم و دمادم بر این گزاره های مرگ اندیشانه باید بیافزاییم و آن را به سمت وسوی مرگ آگاهی نزدیک کنیم !
مرگ آگاهی بدین معناست که من می دانم که می میرم و به مرگ هرلحظه فکرمی کنم اما این آگاهی های گزاره ای و دیتاگونه و اطلاعات در خصوص مرگ در وجود من رسوخ کرده است در بودن من و درنحوه ی زیست من اثر گذاشته است و من آنگونه زندگی می کنم که به میرایی خود باور دارم و این باور به امری وجودی و اگزیستانس مبدل شده است و زندگی مرا تحت الشعاع قرارداده .
تفاوت عمده ی میان مرگ اندیشی و مرگ آگاهی را می توان به دانستن و سپس تبدیل این دانستن به نحوه ی زیستن و وجود و بودن تعبیر نمود. مرگ اندیشی دانستن است و مرگ آگاهی شکلی از زیستن و بودن است . زیستنی و بودنی که در آن آدمی درتمامی کنش گری ذهنی وعملی خود میرا بودن را به نمایش می گذارد.
در این سایت البته تفاوت بارزی میان مرگ اندیشی و مرگ آگاهی وجود ندارد و عمدتا منظور از مرگ اندیشی همان مرگ آگاهی است و ...!
مدیر سایت : سعید اعتماد مقدم
