تحلیل ویژگی های شخصیت های انیمیشن شگفت انگیزان با توجه به مرگ اگزیستانسیال و مفاهیم وابسته به آن در آرای هایدگر
نویسندگان: مریم آیت اللهی، فریده آفرین*،
نشریه نامه هنرهای نمایشی و موسیقی » دوره 14، شماره 35 (زمستان 1402)
کلیدواژه: مرگ اگزیستانسیال ، اضطراب ، ملال ، هایدگر ، شگفت انگیزان
چکیده:
فلاسفه همواره سعی کرده اند تا برای چیستی ماهیت مرگ پاسخی شایسته ارایه بدهند. مرگ مانند هر پدیده ی دیگری طیف های متنوعی داشته؛ با رویکردهای مختلف مطالعه و به انحای مختلف در آثار هنری تصویر شده است. مسیله پژوهش این است که در شخصیت های انیمیشن «شگفت انگیزان» چگونه و با چه درجاتی اضطراب، ملال و مرگ اگزیستانسیال نشان داده شده اند. هدف پژوهش این است که در این انیمیشن با توجه به مضمون داستان، رابطه ی مرگ و هستی را بررسی کند تا به این پرسش ها پاسخ دهد: مفهوم مرگ اگزیستانسیال در ارتباط با چه مفاهیمی و با چه شدت هایی در شخصیت های اثر تحلیل است؟ چه ویژگی های صوری به نمایش مرگ اگزیستانسیال و مفاهیم به هم پیوسته ی شخصیت ها کمک کرده است؟ از این طرق، چه ویژگی ها و ابعادی از شخصیت ها آشکار می شود؟ پژوهش حاضر از نظر نوع، نظری و کیفی است و از طریق پژوهش، اسنادی و به صورت توصیفی- تحلیلی نگارش شده است. رویکرد آن، ناظر بر مرگ اگزیستانسیال و مفاهیم وابسته آن در کتاب هستی و زمان به موازات بحث ملال در مفاهیم بنیادین متافیزیک اثر مارتین هایدگر است. به گفته ی هایدگر، مرگ نحوه ای از هستی است که فقط انسان از آن برخوردار است. انسان را توان غلبه بر انواع مرگ چون وفات و مرگ اگزیستانسیال نیست. این مرگ است که بر انسان آوار می شود. شرح مفاهیم لازم پژوهش، این امکان را ایجاد می کند تا از طریق تحلیل فعالیت ها، اضطراب و درجه ملال و شدت مرگ اگزیستانسیال هرکدام از شخصیت ها بتوانیم ابعاد وجودی آن ها را بیشتر بشناسیم. با بررسی مفاهیم هایدگر و تحلیل آن در این انیمیشن درمی یابیم که شخصیت های اصلی داستان در مسیر رسیدن به منحنی شخصیت، مرگ اگزیستانسیال را تجربه می کنند. از بررسی و تحلیل تغییرات شخصیتی کاراکترهای اصلی انیمیشن مذکور، این نتیجه به دست آمد که انواع ملال، اضطراب و شدت مرگ اگزیستانسیال خانواده ی پار ناشی از قانون زدگی، ثابت ماندن آن ها در جایگاه سوژگی، بحران هویت به واسطه ی جداکردن از آنچه می توانند انجام دهند و گم گشتگی آن ها در خواست کسان است. این عوامل، بنیادی برای افکندن و خیز برداشتن فراهم می کنند. با روی دادن منحنی شخصیت، هر کدام از آنها تغییراتی در فرم و رنگ به خود می بینند.
خلاصه ی مقاله :
«تحلیل ویژگیهای شخصیتهای انیمیشن شگفت انگیزان با توجه به مرگ اگزیستانسیال و مفاهیم وابسته به آن در آرای هایدگر»**:
بررسی شخصیتهای انیمیشن **شگفت انگیزان (The Incredibles)** از منظر **اگزیستانسیالیسم هایدگری**، با تمرکز بر مفهوم **«مرگ»** به مثابه یکی از مؤلفه های بنیادین وجود انسان.
**مفاهیم کلیدی هایدگر**:
1. **دازاین (Dasein)**: انسان به مثابه موجودی که همواره در حال پروا کردن به هستی خویش است.
2. **مرگ اگزیستانسیال**: مرگ نزد هایدگر صرفاً رویدادی زیستی نیست، بلکه **امکان قطعی و غیرقابل اجتناب** است که به زندگی معنا میبخشد. آگاهی به مرگ، فرد را به **اصالت** (Authenticity) سوق میدهد.
3. **اضطراب (Angst)**: مواجهه با نیستی و مرگ، اضطرابی وجودی ایجاد میکند که میتواند منجر به تغییر در نگرش فرد شود.
**تحلیل شخصیتها بر اساس مرگ اگزیستانسیال**:
- **آقای شگفت انگیز (باب پار)**:
- در ابتدا، با از دست دادن شغل و هویت قهرمانی، دچار **غیراصالت** میشود (فرار از مرگ به مثابه پایان امکانها).
- پس از مواجهه با تهدیدهای جدید، **مرگ** را به مثابه امکان پروا به هستی خویش میپذیرد و به اصالت بازمیگردد.
- **هلن پار (الاستیگرل)**:
- ترس از مرگ خانواده، او را به کنترلگری میکشاند (فرار از پذیرش آسیبپذیری وجودی).
- در نهایت، با پذیرش **ریسک و عدمقطعیت**، به اصالت میرسد.
- **سندروم (ویلیان)**:
- نماد **غیراصالت** مطلق؛ انکار مرگ و تلاش برای رسیدن به قدرت مطلق به منظور فرار از محدودیتهای وجودی.
- **داش و ویولت**:
- نوجوانانی که با **اضطراب وجودی** مواجه اند (ویولت با انزوا و داش با ترس از شکست). هر دو با پذیرش مسئولیت، رشد وجودی پیدا میکنند.
**نتیجهگیری مقاله**:
انیمیشن شگفتانگیزان با نمایش بحرانهای وجودی شخصیتها و مواجههشان با **مرگ** (به معنای هایدگری)، سفر آنها از **غیراصالت** به **اصالت** را روایت میکند. هایدگر معتقد است تنها با پذیرش مرگ است که زندگی معنای واقعی مییابد، و این درونمایه در تحولات شخصیتهای داستان مشهود است.
**نکته پایانی**:
این مقاله نشان میدهد چگونه یک اثر سینمایی عامه پسند میتواند بازتابی از مفاهیم عمیق فلسفه اگزیستانسیال باشد.
سعید اعتماد مقدم
