تنوع سوگواری در عین وحدت
آیین‌های سوگواری در فرهنگ‌های جهان: گوناگونی در وحدت
۱. آسیا
ژاپن (اُتسویا):
نگهداری خاکستر متوفی در خانه به مدت ۴۹ روز
نوشتن نام متوفی بر لوح‌های چوبی (ایهائی)
مراسم اُبون (بازگشت ارواح در تابستان) با رقص بون اودوری
اندونزی (توراجا):
نگهداری جسد تا ماه‌ها/سال‌ها در خانه (مردم‌مرده!)
مراسم تشییع (رامبو سولو) با قربانی کردن گاومیش‌ها
دفن در گورهای صخره‌ای یا تابوت‌های آویزان
۲. اروپا
ایرلند:
مراسم بیداری (Wake): همراه با نواختن موسیقی محلی و نوشیدن ویسکی
سوگواری سبزپوشان: پوشیدن لباس سبز به نشانه امید
یونان:
ضربات قاشق بر لیوان (مارموروس) هنگام تشییع
کولیوا (دسر گندم، انار و آجیل) برای یادبود
۳. آفریقا
غنا:
تابوت‌های شخصی‌سازی‌شده (مثلاً به شکل هواپیما یا حیوان)
رقص «آدوا» با لباس‌های قرمز (نماد خون زندگی)
ماداگاسکار:
جشن «فامادیانا» (رقص با اجساد هر ۵-۷ سال)
پیچیدن متوفی در پارچه‌های ابریشمی نو
۴. آمریکا
مکزیک (روز مردگان):
آذین‌بندی آل‌تارها با گل کوکب و شمع
نذری پن‌ده‌مو‌رتو (نان مردگان)
نقاشی کالاورا (اسکلت‌های رنگارنگ)
ایالات متحده (نیواورلئان):
مارش جاز تشییع (ترکیب موسیقی شاد و اشک)
پرتاب دستمال‌های سفید توسط تماشاگران
۵. خاورمیانه
ایران:
هفت، چهلم و سالگرد با نذری (غذاهای محلی)
پوشیدن سیاه تا یک سال
شب‌های شعر محرم
مصر:
عزاداری ۴۰ روزه با خواندن قرآن
مراسم «سبوع» در روز هفتم با پخت کیک‌های رنگی
۶. اقیانوسیه
نیوزیلند (مائوری):
هونگی (لمس پیشانی و دماغ به تابوت)
سخنرانی‌های حماسی (وایروا)
فیجی:
نوشیدن یاگونا (نوشیدنی آیینی)
هدیه‌دادن پارچه‌های ماتی به بازماندگان
اشتراکات جهانی:
سفره نذری: در ایران (خیرات)، مکزیک (آل‌تار)، ژاپن (اوتسویا)
رنگ نمادین: سیاه (غرب)، سفید (هند، چین)، قرمز (غنا)، بنفش (تایلند)
موزیک درمانی: جاز (آمریکا)، ناله‌های یونانی (میرولوگی)، طبل‌زنی آفریقایی
تحلیل جامعه‌شناختی:
طبق پژوهش‌های تونی والتر:
«سوگواری در جهان مدرن از آیین جمعی به تجربه‌ای شخصی‌سازی‌شده تبدیل شده، اما عناصری مانند نیایش، اشتراک غذا و موسیقی همچنان جهان‌شمولند.»
این آیین‌ها نشان می‌دهد مرگ برای انسان‌ها صرفاً «پایان» نیست، بلکه فرصتی برای بازتعریف پیوندهای اجتماعی است. هر فرهنگ به شکلی منحصربه‌فرد، اندوه را به زیبایی تبدیل می‌کند.
سعید اعتماد مقدم
